وندالیسم به فرانسوی : Vandalisme یا وَندالیزم به انگلیسی : Vandalism به‌معنای تخریب کنترل‌نشدهٔ اشیاء و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید و دلایل متعددی برای آن عنوان می‌کنند. وندالیسم را در زمرهٔ انحرافات و بزه‌کاری‌های جوامع جدید دسته‌بندی می‌کنند و آن را عکس‌العملی خصمانه و واکنشی کینه‌توزانه نسبت به برخی از فشارها، تحمیلات، ناملایمات، اجحاف‌ها و شکست‌ها تحلیل می‌کنند.

در سال 1974 اسقف هنري گري گوار تخريب كوركورانه ارزش هاي هنري و فرهنگي در ايام انقلاب فرانسه را با غارت كتابخانه هاي صومعه ها و آثار هنري مذهبي رم در سال 455 ميلادي توسط وندال ها مقايسه نمود و بدين طريق واژه ونداليسم متولد شد .

یکی از نابهنجاری‌ها گرایش جوانان به تخریب است، که در نوع خود می‌تواند شامل تخریب اموال عمومی، فضای سبز، جاده‌ها، دیوارها، … باشد. کسی را که دست به چنین کارهایی می‌زند در اصطلاح جامعه‌شناسان «وَندال» می‌گویند، و گرایش به این‌گونه تخریب‌ها وندالیسم نامیده می‌شود. تخریب اموال عمومی از سوی جوانان و نوجوانان دارای عوارض و پیامدهای مادی و معنوی است. اما در نگاه دقیق‌تر به این قضیه، می‌توان ابعاد عوارض انسانی را بسیار فراتر دید؛ بنابراین، با توجه به اینکه اکنون به دفعات شاهد تخریب اموال عمومی هستیم، تخریب اموالی مانند کیوسک‌های تلفن، اتوبوس‌ها، کندن جاده‌ها، خراب‌کردن دیوارها، شکستن شیشه‌های مغازه‌ها و به‌هم‌ریختن ورزشگاه‌ها از سوی جوانان و نوجوانان در زمرهٔ وندالیسم به‌شمار می‌روند.

این افراد تحت تاثیر الگوهای فرهنگی و خشونتی که دیده اند دچار این عارضه شده و مرتکب این جرم می شوند. گاهی رفتارهای پرخاشگرانه و خشونتگرایانه به صورت ارثی به فرد منتقل می شود و یاد می گیرد که باید در برابر برخی ناملایمات، رفتارهای این چنینی بروز دهد.

از دیگر علل گرایش وندال ها به تخریب، به رخ کشیدن قدرتشان است. به این معنی که با این تخریب می خواهند بین دوستان و همسن و سال هایشان قدرتنمایی و در نتیجه کسب اعتبار و منزلت کنند. حال آنکه این افراد غالبا انسانهایی با ترسهایی عمیق می باشند و به دلیل ترسو بودن است که عموما" حریف بی دفاعی چون اموال عمومی را برای مبارزه انتخاب می کنند .

میل به انتقام هم از دیگر علل گرایش به وندالیسم است. وقتی یک ناکامی آن قدر بزرگ باشد که از دست نوجوان یا جوان کاری برای حلش برنیاید، رو به رفتارهای نابهنجار مثل وندالیسم می آورد.

وندال ها اغلب پرخاشگر، مضطرب و افسرده اند و دچار اختلالات دیگر شخصیتی نیز هستند و اگر از اکثرشان دلیل کارشان را بپرسی، دلیلی برای انجام این اعمال مجرمانه نمی توانند بیاورند.

مطالعات نشان می دهد این تخریبگرهای کوچک و یا جوان، اغلب در خانه هایی نامنظم و زیر نظر پدر و مادری سردرگم بزرگ شده اند. این نوجوانان و جوانان نارضایتی درونی خود را در قالب این نوع خشونت بروز می دهند و با تخریب اموال عمومی، سعی در آرام کردن خود دارند.

راههای کاهش رفتارهای وندالیستی:

 1- کاهش شکاف طبقاتی و رفع محرومیت
 2- کنترل متغیرهای محیطی مانند از بین بردن و امحای علائم تخریبهای قبلی وهمچنین تعمیر و ترمیم خرابی های انجام شده در اسرع وقت ممکن، بهشدت از احتمال تکرار این رفتارها می کاهد.
3- تشدید و تقویت کنترل های محیطی بالاخص در اماکنی که احتمال وقوع چنین رفتارهایی وجود دارد ضروری است.
4- اطلاع رسانی و آشنا ساختن شهروندان به ابعاد این پدیده بالاخص در مناطق پایین شهر و آگاه ساختن آنها از عواقب حقوقی سنگین رفتارهای وندالیستی و جرم بودن آن می تواند نقش بازدارنده ای در کنترل رفتارهای وندالیستی داشته باشد.
5- مشارکت اجتماعی شهروندان در زمینه زیباسازی شهری،
6- تدوین و ارائه برنامه های آموزشی برای مدارس و دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان در خصوص معرفی این پدیده و آسیب های آن
7- استفاده از مصالح محکم برای اموال عمومی می تواند بر کاهش روند وندالیسم و هزینه های آن کمک کند .

     در پایان امیدواریم با همت عموم مردم نیشابور و با توجه به سایقه کهن فرهنگ و تمدن در این شهر شاهد کاهش اینگونه رفتارها باشیم تا هرگونه مانعی را از سر راه بازگشت ابر شهر به دوران اوج خود برداریم .

به قلم محقق : نسترن زمانیان - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی